ရခိုင္ဘာသာစကားဧ့ ရ၊လ၊ယ၊ဝ ရို႕ ဆက္ႏြယ္မွဳနန္႔ စံရခိုင္စာပီလမ္း
ရခိုင္ဘာသာစကားဧ့ ရ၊လ၊ယ၊ဝ ရို႕ ဆက္ႏြယ္မွဳနန္႔ စံရခိုင္စာပီလမ္း
ရခိုင္စာပီအကၡရာတိထဲမာ ရေကာက္(ရ) ေရ အေရးပါဆံုး အကၡရာျဖစ္ေတလို႔
ေျပာေက မွားဖို႔မထင္ပါ။အကြ်န္ရို႕ဧ့ လူမ်ိဳးျဖစ္ေတ ‘ရခိုင္’ နန္႕
ယံုၾကည္ကိုးကြယ္ရာျဖစ္ေတ ‘ဘုရား’ ကို ရီးသားေျပာဆိုရာမာ ရေကာက္ မပါေက
မၿပီးေရပိုင္ အကြ်န္ရို႕ဧ့ ယဥ္ေက်းမွဳအသက္သြီးေၾကာျဖစ္ေတ ရခိုင္စာပီကို
ျပန္လည္ေဖာ္ထုတ္ေတနီရာမာ ရေကာက္(ရ) ေရ အေရးပါဆံုးအကၡရာျဖစ္ေတ။
ရခိုင္ဘာသာစကားတိေပ်ာက္ကြယ္မလားေအာင္ ရေကာက္(ရ) က က်ားကန္လို႔ ပီးထားေရ။
ရခိုင္အကၡရာစဥ္ ဇာယားထဲမာ ယနန္႔ရ ေရ တတက္ကပ္ပနာ ဟိနီေကေလ့ စကားေျပာကတ္ေတခါထိုးအထက္ထက္ကပင္
ယသံ နန္႔ ရသံ ကို အလံုးကြဲေအာင္ေျပာကတ္ေတ။ ယင္းရို႕နန္႔ ဆက္စပ္နီေရ
အပင့္၊အရစ္တိကိုေလ့ ပီပီျပင္ျပင္ေျပာကတ္စြာကို တြိရေရ။ေဒသိယစကားတိကို
ေလ့လာၾကည့္ေကရေကာက္နန္႔ တျခားအကၡရာတခ်ိဳ႕အသံခ်င္းဆက္ႏြယ္မွဳဟိေရပိုင္ ယနန္႔ တျခားအကၡရာတခ်ိဳ႕အသံခ်င္းဆက္ႏြယ္မွဳဟိေကေလ့ ရနန္႔ယ ကား အသံခ်င္းဆက္ႏြယ္မွဳကင္းစြာကို တြိရေရ။ ယင္းအတြက္နန္႔ေလ့ကြ်န္သက္တမ္း ႏွစ္ေပါင္းႏွစ္ရာေက်ာ္ၾကာလားသည့္တိုင္ ရခိုင္စကားတိကို ထိန္းသိမ္းႏိုင္စြာ ျဖစ္ေတ။
ရခိုင္စာပီသုေတသီ ဆရာႀကီးေမာင္ဗသိန္းဧ့ သုေတသနျပဳခ်က္အရ
ရေကာက္အသံုး(၇၈)မ်ိဳးဟိစြာကို သိရေရ။ လူထုဆက္သြယ္ေရးစနစ္တိ
ဒုံးသီးေလာက္လ်င္လာေရ ဧနိ႔ေခ တ္မာ ဗမာစကားကို
အယင္ထက္အေျပာမ်ားလာကတ္ရေရအတြက္ေၾကာင္းတစ္ေၾကာင္း၊ ဗမာေတးျခင္း၊ဗမာဗြီဒီယို အစဟိေရဘာသာစကားနန္႔သက္ဆိုင္ေရ ရုပ္သံပိုင္းဆိုင္ရာ လႊမ္းမိုးမွဳမ်ားလာစြာကတစ္ေၾကာင္း ရသံတခ်ိဳ႕ေရ ယသံအျဖစ္ေဖာက္ျပန္အၿခီယိုင္လာပါေရ။ ယင္းအၿခီယိုင္လာေရ ရသံတိကို စာပီနန္႔အႏုပညာသမားရို႕ကရသံနန္႔ ယသံ မတူေအာင္ အေရးတစိုက္တည့္မတ္က်ားကန္ပီးမွဳ အားနည္းေရအတြက္ မ်ိဳးဆက္သစ္ရခိုင္တိက ရခိုင္ရသံတခ်ိဳ႕ဧ့ေဖာက္ျပန္လာေရ ယသံကို ပင္မရခိုင္စကားသံအျဖစ္ အထင္မွားလားျခင္းကို စိတ္ဆင္းရဲႀကီးစြာျမင္တြိရပါေရ။ရခိုင္စာပီကို ခ်စ္ျမတ္ႏိုးသူတိကရာ မထိန္းသိမ္းပါေက ရွိ(အရွိဖက္)၊ရွီး(ရွီးေခတ္)၊ရင္(ငါးအိုးရင္)၊ ရွား(ထင္ရွား)၊ရွဳ(ၾကည့္ရွဳ)၊ရွဴး(မီးရွဴး)၊ရႊီ(ရႊီတူပန္း)၊ရႊင္(ေပ်ာ္ရႊင္)
အစဟိေရ ရခိုင္ရသံတိစြာ သင္ခါရ တရားေအာက္မာ မၾကာခင္ေပ်ာက္လားႏိုင္ေရ။
ရေကာက္နန္႔ ဆက္ႏြယ္နီေရ ရရစ္သံတခ်ိဳ႕ေလ့ေသာ့ ယပင့္သံဖက္ကို အၿခီယိုင္လာပနာ
တခ်ိဳ႕ရသံတိက်ခါ အသံုးးနည္းလာေရအတြက္ ယွားပါးရခိုင္စကားတိျဖစ္လာပါလတ္ေတ။တခ်ိဳ႕ရခိုင္ရသံတိဆိုေက ယသံဖက္ကို အၿခီမယိုင္ဘဲနန္႔ လသံ(လဧ့အသံ)ဖက္ကို အၿခီယိုင္လာစြာတြိရေရ။ဧအေၾကာင္းရင္းကို စီးစစ္ၾကည့္ေရအခါမာေလ့ ဗမာစာပီနန္႔ဘာသာစကားဧ့ ပေရာဂတိရာျဖစ္နီျပန္ေရ။
စာပီအဂၤါရပ္တိနန္႔ ကိုက္ညီေအာင္ ဗမာစာပီမာ ရေကာက္ကို
ထည့္သြင္းပနာ ျပဌာန္းထားေကေလ့ နိ႔စဥ္သံုးစြဲေျပာဆိုကတ္ေတ ဗမာစကားတိမာကား
ရသံ(ရေကာက္ဧ့အသံ)ကို အတြိရယွားေရ။ မသံုးမျဖစ္သံုးရေရ
ပါဠိစကားတခ်ိဳ႕ေလာက္ကိုရာ ရသံနန္႔ဖတ္ပနာ က်န္ေရ
ရေကာက္နန္႔ပတ္သက္ေတ အရီးအသားတိကို လသံ(လဧ့အသံ)နန္႔ ေျပာကတ္စြာကို
တြိရေရ။ပါဠိစကားက မြီးစပ္ယူထားေရ တိရိ စ ၦာန္ ကို တလိတ္ဆန္ လို႔ေျပာကတ္ပနာ၊
ေရဒီယို၊ ကာရာအိုေက အစဟိေရ အဂၤလိပ္ပါးကမြီးစပ္စကားတိကိုေလ့
ေလဒီယို၊ ကာလာအိုေက လို႔ ေျပာကတ္စြာတိ တြိရေရ။ ယင္းအတြက္နန္႔ေလ့
ဗမာတိကြ်န္ျပဳခံ အကြ်န္ရို႕ရခိုင္လူမ်ိဳးတိမာ
ဗမာတိပါးကမြီးစပ္ယူထားေရစကားျဖစ္ေတ
‘လြတ္လပ္ေရး’ ကအစျပဳပနာ ရခိုင္ရသံတိစြာ ဗမာတိက လသံဆိုေက လသံ၊ဗမာတိက
ယသံဆိုေက ယသံ ဆိုၿပီးေက ဗမာဘာသာစကားေနာက္ တေကာက္ေကာက္လိုက္ပါနီစြာတြိရေရ။
ယင္းရေကာက္အသံုးတိထဲက အေျပာဖက္မာ မဆိုစေလာက္ေခ်ရာက်န္ပနာ
အရီးဖက္ကို လံုးဝလိုက္မပါေရ ရသံတစ္ခုက ‘ရို႕’ ျဖစ္ေတ။ ‘ရို႕’ ကို
မင္းရို႕၊ငါရို႕၊အကြ်န္ရို႕ စသည္ျဖင့္ သံုးကတ္ေတပိုင္
မဟုတ္လို႔၊ဇာျဖစ္ရို႕၊လားဖို႔ရို႕
ဆိုပနာ ေျပာခကတ္စြာတိတြိရေရ။ ပလက္ဝနယ္နန္႔ စစ္တေကာင္း ေတာင္တန္း
ေဒသဖက္တိမာ ေဒ ရအသံုးကို အဂုထက္ထိတြိနီရသိ့ေရ။ ေယေကေလ့ ‘လို႔’ ကို
အသံုးမ်ားလာစြာကတစ္ေၾကာင္း၊ရို႕နန္႔
လို႔ ကြဲျပားစီခ်င္ေရ ဆင္ၿခီဆင္လက္တိကတစ္ေၾကာင္း ယင္း ရသံစြာသခၤ ါရတရားကို
မ်က္ေမွာက္ျပဳလားရစြာျဖစ္ေတ။ တျခားရအသံုးတိျဖစ္ေတ ရႊ(ရႊတိုက္)
၊ရြင့္(ရြင့္ျပာသတ္္) ၊ရႊင့္(စပါးရႊင့္) ၊ရြတ္(ခြင့္ရြတ္)၊
ရြန္(ရြန္ဆြဲပြဲ)၊ ရြန္း(ႀကိဳးရြန္း)၊ ရႊဲ(ယိုင္းရႊဲ) အစဟိေရေဝါဟာရတိစြာ
ရခိုင္တခ်ိဳ႕ဧ့ပစ(ပါးစပ္)နန္႔ လက္ကျမင္းကတ္မွဳေၾကာင့္ လႊတိုက္၊
လြင့္ျပာသတ္၊ စပါးလႊင့္၊ခြင့္လႊတ္၊ လြန္ဆြဲပြဲ၊ ႀကိဳးလြန္း၊ ယိုင္းလႊဲ
ဆိုပနာ ေျပာင္းလဲလာပါေရ။ ယင္းပိုင္ ရခိုင္ဘာသာစကားတိေျပာင္းလဲလာစြာေရ ေဖာက္ျပန္ရာကစစြာ ျဖစ္ေတအတြက္နန္႔ စလို႔ေဖာက္ျပန္ေလာက္ကပင္ ဆန္႔က်င္ပနာ ရခိုင္စာပီနန္႔ ဘာသာစကားကိုထိန္းသိမ္းကယ္တင္ကတ္ပါ။
ရသံတိေရ ထိန္းသိမ္းေျပာဆိုျခင္းေရ ရခိုင္စာပီကို
လက္တြိက်က်ခ်စ္ျခင္းျဖစ္ေတ။ ရသံကိုေျပာဆိုရခက္ေတအသံျဖစ္ အကြ်န္ယူဆမိပါေရ။
ဇာျဖစ္လို႔ေလးဆိုေက ရခိုင္စာပီျဖစ္စဥ္တိထဲမာအသိအမွတ္ျပဳမွဳမဟိေကေလ့
ရွီးအထက္ထက္ကပင္ ရသံတခ်ိဳ႕ကို ဝသံ(ဝဧ့အသံ)နန္႔ ေျပာကတ္စြာကိုတြိရေရ။
ရြာသား ကို ဝါသား၊ ေရာစပ္ ကို ေဝါစပ္၊ ရင္ခြင္ ကို ဝင္ခြင္၊ ဆံေတာ္ရွင္ ကို
ဆံဒဝင္၊ ငါးသူရဲ ကို ငသဝဲ၊ ရီတြက္ ကို ဝီတြက္၊ စာရီး ကို စာဝီး၊ရႊီတစ္ရြဲ
ကို ရႊီတစ္ဝဲ၊ ရြံယွာ ကို ဝံယွာ၊ထရံတစ္ရႊား ကို ထရံတစ္ဝွါး၊ တိုးရြိ ကို
တိုးဝိ ဆိုၿပီးေက ေျပာဆိုမွဳတိဟိေရပိုင္ ေျပာ ကို ေပါ လို႔ ေျပာဆိုမွဳတိေရ
ဝတီေလးရပ္နီရာအႏွံ ့မာဟိနီပါေရ။ ဆံေတာ္ရွင္၊ ငါးသူရဲနန္႔ စာရီး ဆိုေရ
ေဝါဟာရတိေရ ဝသံအျဖစ္မေျပာင္းလဲခင္မာ ဆံဒရႊင္၊ ငသရြဲ၊ စာရြီး ဆိုၿပီးေက
ၾကားမာ ရြ(ရေကာက္ဝဆြဲ) သံ တဆင့္ေျပာင္းလဲခေၾကာင္းတြိရေရ။ ဧစကားတိေရ
မိရိုးဖလာ ရခိုင္စကားတိျဖစ္ေတအတြက္ အသိအမွတ္ျပဳဖို႔ လိုအပ္ေတပိုင္
အရီးဖက္မာက်ခါ မူလအရီးအသားျဖစ္ေတ ရသံနန္႔ရာ
ရီးသားသင့္ေရ။ေယမွေလ့ အကြ်န္ရို႕လားနီကတ္ေတ ရခိုင္စာပီပန္းတိုင္ကို
အလ်င္ေရာက္ပါလိေမ။
ရခိုင္ရသံတခ်ိဳ႕ကို ဝသံနန္႔
ေျပာဆိုကတ္ေတပိုင္ ရသံနန္႔ ေျပာဆိုကတ္ေတ ဝအရီးအသားတခ်ိဳ႕ေလ့ ဟိနီေရ။
ဝါးလံုး ကို ရလံုး၊ ဝါးပိုင္း ကုိ ရပိုင္း၊ ဝါးျခမ္း ကို (ရျခမ္း၊
ေရွာက္ခြမ္း)၊ ဝၿဖီး ကို ရၿဖီး ကို ေျပာဆိုကတ္စြာတိ တြိရေရ။ ဧေဝါဟာရတိမာ
ဝၿဖီး ကို ရၿဖီး လို႔ ေျပာေရအတိုင္း ရီးကတ္စြာကလဲြလို႔ တျခားေဝါဟာရတိစြာ
အေျပာသက္သက္နန္႔ အနီက်နီစြာတြိရေရ။ အမွန္က ရၿဖီးဆိုစြာ
ေဂါင္းၿဖီးကတဆင့္စကားသံေျပာင္းလဲလာစြာျဖစ္ေတ။ေဂါင္းၿဖီးကနီပမာ
ဝၿဖီး၊ ဝၿဖီး က နီပနာ ရၿဖီး ျဖစ္လာစြာရာ။ ရခိုင္စကားသံတိထဲမာ
ဥ၊ဦးေဂါင္း၊နန္႔ ေဂါင္း နီရာတိမာ ဝ ကို ထည့္ေျပာကတ္ေတအတြက္ေဂါင္းၿဖီးကနီ
ဝၿဖီး ျဖစ္လာစြာျဖစ္ေတ။ ရခုိင္စကားတိထဲမာ ဥတင္း ကို ဝတင္း၊ ဦးပုသ္ ကို
ဝပုတ္၊ ဦးထုပ္(ေဂါင္းခ်ဳပ္) ကိုဝထုပ္၊ ဦးရာဇ္ ကို ဝရာဇ္ လို႔ အစဥ္မလာ
ေျပာကတ္စြာတိကို ၾကည့္ေက သိႏိုင္ပါေရ။
ရခိုင္စကားသံတိေရ ရသံ
ကနီပနာ ယသံနန္႔ လသံ ဖက္ကို ေဖာက္ျပန္ျခင္းနန္႔ ရသံ နန္႔
ဝသံရို႕အျပန္အလွန္ ဆက္ႏြယ္ေျပာဆိုျခင္းတိ ဟိေရပိုင္ လသံ(လဧ့အသံ)ကို
ယသံ(ယွသံ၊ခ်သံ၊သွ်သံ) နန္႔ေျပာဆိုကတ္စြာတိေလ့တြိရေရ။
အကြ်န္ရို႕ရခိုင္လူမ်ိဳးတိေရ အလ်ား ကို အယား၊ အလ်င္ ကို အယင္၊ေလ်ာ့ ကို
ေယာ့၊ လ်က္ဆား ကို ယက္ဆား၊ အလ်င္း ကို အယွင္း(အခ်င္း)၊ လွ်ံ ကို ယွံ(ခ်ံ) ၊
ေလ်ာက္ ကို ေယွာက္(ေခ်ာက္)၊ လွ်ပ္ ကို ယွပ္(ခ်က္) ဆိုပနာ
အစဥ္အလာေျပာကတ္စြာတိ ဟိပါေရ။
ေခတ္ရီစီးေၾကာင္းတိ
ေျပာင္းလဲလာေရပိုင္ ဘာသာစကားတိေလ့ ေျပာင္းလဲတတ္စြာကားအမွန္ပင္ ျဖစ္ေတ။
ေကာင္းမြန္ေသာ ေျပာင္းလဲမွဳတိ(သို႔မဟုတ္) ပေရာဂမပါေရ ေျပာင္းလဲမွဳတိကို
ႀကိဳဆိုသင့္ေရပိုင္ တျခားဘာသာစကားတစ္ခုဧ့ပေရာဂေၾကာင့္ေဖာက္ျပန္လာေရဘာသာစကားတိကိုရခိုင္စာပီေလာကသား အားလံုး ဝိုင္းဝန္းဆန္႔က်င္ကတ္ဖို႔လိုပါေရ။ ေယမွေလ့ ရခိုင္စာပီကို ခ်စ္ျမတ္ႏိုးရာေရာက္ပနာ အကြ်န္ရို႕ ခ်စ္ေတ ရခိုင္စာပီေလ့ေသာ့ အဆင့္အတန္းမြီလာပါလိေမ။
ခိုင္မင္းဇံ(ရခိုင္ျပည္)
No comments:
Post a Comment